Nardugan Bayramı Nedir?
Nardugan bayramı, Moğolca “nar” (güneş) ve Türkçe “tugan” veya “dugan” (doğan) kelimelerinden oluşur. Kelime anlamı olarak “doğan güneş” demektir. Bu bayram, güneşin yeniden güç kazanmaya başladığı, günlerin uzamaya döndüğü dönemi simgeler. Eski Türk inançlarında, özellikle Tengriizm döneminde, doğanın döngüsü büyük önem taşırdı. 21-22 Aralık civarı, en uzun gecenin ardından aydınlığın zaferini temsil eder.
İslamiyet öncesi Orta Asya Türkleri için Nardugan, yeniden doğuş, bereket ve umudun bayramıydı. Bazı kaynaklara göre, bu kutlama Başkurtlar, Tatarlar, Çuvaşlar gibi Türk boylarında Nardugan, Nartukan, Raştua gibi farklı isimlerle anılırdı. Bugün ise daha çok kış gündönümüyle ilişkilendiriliyor.
Nardugan Bayramı Ne Zaman Kutlanır?
Nardugan Bayramı geleneksel olarak 21-22 Aralık tarihlerinde, kış gündönümünde kutlanır. Bu tarih, kuzey yarımkürede en uzun gecenin yaşandığı ve sonrasında günlerin yavaş yavaş uzamaya başladığı zamana denk gelir. Bazı anlatılarda, kutlamalar ayın dolunay fazına göre de ayarlanırmış.
Günümüzde Türkiye’de, özellikle Muğla’nın Bodrum ilçesine bağlı Gündoğan beldesinde 2010’dan beri şenliklerle yeniden canlandırılıyor. Her yıl Aralık ayında düzenlenen etkinlikler, bu kadim geleneği yaşatmaya çalışıyor.
Kutlama Gelenekleri Neler?
Eski anlatılara göre, Nardugan yaklaşırken evler temizlenir, en güzel kıyafetler giyilirdi. Kutlamaların merkezinde “hayat ağacı” veya akçam ağacı yer alırdı. Bu ağaç, Türk mitolojisinde yeryüzü ile göğü birleştiren kutsal bir sembol olarak görülürdü.
- Ağacın dallarına bezler, kurdeleler bağlanır veya motifler işlenirdi. Bu, dilek tutma ritüeliydi.
- Ağacın altına hediyeler konur, dualar edilirdi.
- Tanrı Ülgen’e şükür için şarkılar söylenir, oyunlar oynanırdı.
- Bereket simgesi olarak nar kırma gibi uygulamalar da bazı bölgelerde görülür.
Bu ritüeller, doğanın canlanışını ve yeni başlangıçları kutlamayı amaçlardı.
Eski Türklerde Nardugan Bayramı
Noel ile Bağlantısı Var mı?
Nardugan’ın kutlama şekilleri, günümüzdeki Noel ve yılbaşı gelenekleriyle benzerlik gösteriyor. Çam ağacı süsleme, hediye verme, aileyle bir araya gelme gibi unsurlar ortak nokta. Ünlü Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ gibi araştırmacılar, bu geleneklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya, oradan Avrupa’ya yayıldığını ve Noel’in kökeninde etkili olduğunu savunur.
İlginizi çekebilir: Noel ile Yılbaşı Arasındaki Farklar Nelerdir?
Ancak bazı tarihçiler, bu benzerliklerin kültürel etkileşimden kaynaklandığını, doğrudan bir kopya olmadığını belirtiyor. Her iki kutlama da kışın zorluklarından sonra gelen ışığı ve umudu vurgular. ancak ikisinin direkt olarak birbiri ile bağlantısı bulunmuyor. Noel, 24-25 Aralık günü kutlanan bir Hristiyan bayramı. Nardugan ise 21 Aralık günü kutlanan bir eski Türk bayramı. Noel’in Nardugan’dan esinlenildiği söyleniyor.
Günümüzde Nardugan Bayramı
Nardugan bayramı, günümüzde kültürel mirasımızı hatırlatan bir sembol haline geldi. Özellikle yılbaşı döneminde sosyal medyada ve etkinliklerde sıkça anılıyor. Bu bayram, Türk kültürünün doğayla iç içe yanını yansıtıyor. Yeniden doğuş fikri, zor zamanlarda bile umut aşılamaya devam ediyor.
Eğer eski geleneklere ilgi duyuyorsanız, Aralık ayında bir akçam ağacını süsleyip dilek tutmak, Nardugan ruhunu yaşamanın basit bir yolu olabilir. Bu eski bayram, geçmişle bugün arasında köprü kuruyor ve doğanın döngüsünü kutlamanın güzelliğini hatırlatıyor.
KAYNAK:Maksat Bilgi
